پزشکی شخصی سازی شده ( personalized medicine)

پزشکی شخصی سازی شده ( personalized medicine) چیست؟

پزشکی شخصی سازی شده موضوع جدیدی در حوزه پزشکی و بهداشت است و به مفهوم درمان بهینه بیماری هر شخص براساس خصوصیات فنو و ژنوتیپ همان شخص و در نتیجه تجویز داروهای خاص بر اساس اطلاعات ژنتیکی افراد می باشد.

افراد علاوه بر شباهتهایی که باهم دارند، هر یک خصوصایت منحصر به فردی دارند که در نظر گرفتن این خصوصیات به پیشگیری، درمان موثر بیماران کمک شایانی می کند و استفاده از رویکردی فردی به جای عمومی، در تشخیص، درمان و پیشگیری بیماری ها بوجود می آورد.

در حال حاضر استراتژی درمانی مشخص و در نتیجه تجویز داروهای معین برای درمان هر بیماری وجود دارد. این درمانها به دلیل در نظر گرفتن خصوصیات فنوتیپ و ژنوتیپ هر شخص، به دلیل عوارض جانبی، تداخل دارویی و عدم درمان موثر امکان، بعضا موجب نتایج ضعیف یا نارضایتی بیماران و گاهی مرگ شده است.

پزشکی شخصی سازی شده امکان انتخاب روش های درمانی که دقیقا با شرایط ژنتیکی بیمار سازگار باشد را ارائه داده و از درمان های غلط یا بی اثر و همینطور عوارض جانبی حاصل از آنها جلوگیری می کند. می توان با استفاده از پزشکی شخصی، درمانی هدفمند و امیدوارکننده را انجام داد و از نتایج آن اطمینان داشت. ورود علوم جدیدی از جمله فارماكوژنوميک به آزمایشات بالینی، احتمال آزمایشات بالینی ناموفق را کاهش داده و چشم انداز درمان های ایمن و موثرتری برای گروه های خاصی از بیماران ایجاد نموده است.

“پیشگیری بهتر از درمان”، یکی از مهم ترین نقاط قوت پزشکی شخصی سازی شده است. با بررسی ژنتیک افراد می توان بیماری هایی که استعداد ابتلا به آنها دارند را شناسایی و مسائل لازم جهت پیشگیری را به آنها ارائه داد.

پزشکی شخصی، دانشی بین رشته ای است که از تخصص های درگیر در آن  فارماکوژنیتک و فارماکوژنومیک، تکنولوژی اطلاعات، تصویر برداری مولکولی، اقتصاد، پزشکی مولکولی، مهندسی بافت و طب بازساختی و نانوپزشکی، اقتصاد و… می باشد

تاریخچه

پزشکی شخصی گرچه علمی نوظهور است اما از قرنها پیش اساس و پایه آن بنا نهاده شده بود. اولین گام در رویکرد شخصی برای درمان، توسط کارل کندشتاینر برداشته شد.

در قرن بیستم میلادی، پزشکان با انتقال خون به بیماران مشکل جدی داشتند. انتقال خون گاه موفق و گاه نانومفق بود. کارل کندشتاینر (برنده جایزه نوبل فیزیولوژی و پزشکی در سال 1930 ) با کشف سیستم گروه خونی ABO اولین گام و موثرترین گام را در این زمانه برداشت و به نحوی یک رویکرد شخصی برای درمان بیماران را ایجاد  نمود.

بعدها پزشکان به رابطه بین افراد و بیماری ها ژنتیکی و انتقال بیماریهای از نسلی به نسل دیگر پی بردند.

در سال 1902، اولین گزارش از وراثت مغلوب در انسان، توسطسِر آرچیبالد گارود ( 1902) در خصوص  اولین ارتباط بین قوانین ژنتیک و بیماری آلکاپتونوریا ارائه گردید.

ایده او قابلیت انتقال ارثی بیماریهای متابولیک بود. امروزه مشخص گردیده که بیماری هایی مثل دیابت، سرطان و بیماری های قلبی حاصل تداخل پیچیده عوامل ژنتیکی و محیطی هستند.

در 1950، بیوشیمی دان اتریشی-مجارستانی اروین چارگاف، ساختار DNA را بیشتر تعریف کرد و 3 سال بعد ساختار مارپیچ دوگانه DNA توسط جیمز دی واتسون و فرانسیس اچ سی کریک ارائه شد. همه این موارد منجر به کشف اولین روش تعیین توالی DNA توسط فردریک سنگر در سال 1977 گردید.

پروژه ژنوم انسانی یک تلاش و همکاری بین المللی بود که در 1990 اعلام شد. هدف این پروژه پیدا نمودن تمام حروف کدDNA   انسان بود. طی تلاش های بسیار این پروژه در سال 2003 کامل شد و اطلاعات حاصل مورد  استفاده افراد قرار گرفت.

.

چالشهای مسیر پزشکی شخصی سازی:

در سیستم های بهداشت و درمان فعلی، سرمایه گذاران و مصرف کنندگان هنوز مزایای پزشکی شخصی را به طور کامل درک نمی کنند و این مانعی بر سر راه همکاری دوجانبه مورد نیاز برای ارتقای پزشکی شخصی است.

پیش بینی می شود که در چند دهه آینده پزشکی شخصی هرچه بیشتر پیشرفت کند و به سیستم های درمانی وارد شود. این تحول در سیستم های درمان و بهداشت تنها با مشارکت و همکاری بیماران و ذینفعان در آزمایشات بالینی، کارآفرینان و توسعه ابزارهای هوشمند، تجزیه و تحلیل اطلاعات ژنتیکی، آموزش و آگاهی دهی مناسب و در سیاست گذاری ها و قوانین، مقدر خواهد شد. مسیری که هرچند سخت و طولانی ست اما نتایج شگرفی را امید می دهد.

هدف از ایجاد این دوره های آموزشی آشنایی با پزشکی شخصی سازی شده، مزایای آن و در نهایت مشاوره توسط بزرگترین متخصصین این رشته می باشد. با امید کاهش بیماریها و ارتقای سطح بهداشت و سلامت در جامعه.

رفرنس:

https://blog.surena.ac/post/what_is_personalize_medicine

https://blog.crownbio.com/pdx-personalized-medicine

https://www.labroots.com/trending/cancer/11679/precision-vs-personalized-medicine-ii-personalized-approach

https://www.yoair.com/fa/blog/the-history-and-the-advancements-of-human-dna-and-genetic-science